Słownik adaptacji filmowych, Andrzej Kołodyński i Konrad J. Zarębski

Słownikadaptacji filmowych autorstwa Andrzeja Kołodyńskiego (doktora filmologii, krytyka filmowego, redaktora naczelnego miesięcznika KINO) oraz Konrada J. Zarębskiego (krytyka i dziennikarza filmowego, sekretarza redakcji miesięcznika KINO) wydany w 2011 roku (wydanie II, pierwsze miało miejsce w 2006 roku) w Warszawie i Bielsko - Białej nakładem Wydawnictwa Park Edukacja, współpracującego z Wydawnictwem Szkolnym PWN jest kompilacją wiedzy o około 120 adaptacjach filmowych dzieł literackich (głównie powieści, rzadziej dramatów). Zawiera kolorowe i czarno-białe ilustracje uzupełniające treść haseł uporządkowanych alfabetycznie. Format książki to 21 cm, a objętość 384 strony, oprawa miękka broszurowa.

Słownikadaptacji filmowych zawiera w sumie, sześć indeksów przedmiotowych oraz osobowych: indeks dzieł literackich, indeks autorów, indeks adaptacji filmowych, indeks reżyserów, indeks scenarzystów oraz indeks wykonawców- każdy z nich jest również indeksem alfabetycznym, dzięki czemu w sposób łatwy i przyjemny możemy odnaleźć interesujące nas hasło.

Każde hasło opatrzone jest biogramem autora powieści czy dramatu, w którym odnajdziemy takie informacje jak, przykładowo: daty urodzin i śmierci, największe osiągnięcia literackie, pochodzenie, źródła inspiracji, jakie czerpał do stworzenia danego dzieła literackiego; opis fabuły książki oraz filmu, razem z twórcami (w tym reżyserem, scenarzystą, aktorami) i scenariuszem. Ciekawostki i anegdoty ubarwiają hasła, stając się ciekawsze i lepiej oddające historię, którą mają za zadanie przekazać.

Według twórców, Słownik adaptacji filmowych ma za zadanie ukazać na wielu przykładach korelacje między literaturą a filmem, ale także adaptację i jej mnogość gatunkową, która objawia się poprzez złożony proces modyfikacji i przystosowywania danego dzieła na potrzeby filmu. Niekiedy dzieło literackie przechodzi swego rodzaju inwersję, zmieniane jest niemal wszystko w fabule, amplifikuje się elementy, by film stał się znacznie bardziej ciekawy (według zamysłu twórców danego dzieła) zmieniając jego pierwotny układ. Przeniesienie fabuły książki ze stronic i słów, na taśmę filmową jest żmudną i ciężką pracą, o której autorzy Słownika adaptacji filmowych nie zapominają i rzetelnie, starają się w każdym haśle do tego nawiązać: do zmian jakie zostały wprowadzone do filmu, a może wręcz odwrotnie- film jest wierny książce w całości.

W Słowniku adaptacji filmowych odnajdziemy swego rodzaju kanon adaptacji filmowych, począwszy od kinematografii amerykańskiej, po ekranizacje europejskie i polskie. Wszystkie filmy zamieszczone w tym słowniku są znane większości czytelników, są łatwo dostępne, często bywają lekturami szkolnymi, na przykład Chłopi, czy Faraon.

Słownikadaptacji filmowych ma ograniczony zakres: zawarte w nim hasła ograniczają się tylko do adaptacji filmowych, dobrych adaptacji filmowych, które wniosły wiele do kinematografii, nie tylko polskiej, ale i światowej. Jak sami autorzy piszą we wstępie: 

„O doborze poszczególnych tytułów decydowała zasada równowagi: zarówno same filmy, jak i inspirująca je literatura muszą reprezentować określony, wysoki poziom, za którym stoją z jednej strony prestiżowe nagrody, z drugiej zaś- popularność wśród czytelników i widzów, mierzona ilością wznowień i miejscem na filmowych listach przebojów.”

Książka ta jest przeznaczona do użytku szkolnego, o czym informuje nas czwarta strona okładki, zapewne jako uzupełnienie wiadomości zdobywanych na lekcjach języka polskiego.

Wydawnictwo Szkolne PWN jest członkiem Grupy Wydawniczej PWN i działa na rynku książki edukacyjnej od stycznia 1997 roku wydając podręczniki (szkolne i akademickie), słowniki, encyklopedie, leksykony... a współpracujące z nim Wydawnictwo PARK od 2007 roku, na rynku polskim jest od 1990 roku, specjalizując się w publikacjach z dziedziny prawa i ekonomii, oraz wydając słowniki, leksykony, tablice naukowe.

Doskonale przedstawiona treść (nie tylko ze względów merytorycznych, ale i typograficznych- bardzo przejrzysty układ strony, czcionka czytelna; zastosowanie wyróżnień i koloru), w ciekawy sposób zawarto wszystkie ważne dla danego hasła informacje, między innymi, oprócz noty o autorze zawarto również dane dotyczące reżysera, scenarzysty, kiedy i gdzie film był kręcony, kto był odpowiedzialny za kostiumy, muzykę, kto wyprodukował dany film oraz, oczywiście informacje dotyczące obsady aktorskiej. Wszystkie te informacje przybliżają nas do historii kinematografii i pozwalają dostrzec powiązanie z literaturą- w końcu pierwowzorami, oprócz codziennych czynności i zdarzeń życia ludzkiego, była również literatura, której magiczny świat przenoszono

(i nadal się przenosi) na srebrny ekran.

Oprawa miękka i odpowiedni format idealnie nadają się do zabierania Słownika adaptacji filmowych nie tylko do szkoły, na lekcje języka polskiego, ale i również w podróż, bowiem słownik ten nie jest tradycyjnym słownikiem ze sztywnym językiem, czyta się go raczej jak artykuł w czasopiśmie- napisany językiem prostym i przystępnym.

Treść Słownika adaptacji filmowych oprócz obszernego streszczenia filmu, ciekawostek z planu filmowego, zawiera również zamierzenia twórców danego filmu, czym się inspirowali i czy wiernie oddali fabułę książki. Znajdziemy tam również informacje o wcześniejszych adaptacjach danych książek, ich ocenę według autorów.

Podobnie jest z tekstami dotyczącymi książek- każdy z nich wypełniony jest maksymalnie informacjami: o inspiracjach autora, z czego czerpał autor, na czym się wzorował, co chciał przekazać pisząc daną książkę. Wszystko to wzbogaca naszą wiedzę zdobytą w szkolnych latach, bowiem ten słownik, z pewnością zainteresuje nie tylko ucznia, ale i osoby, które pałają miłością do kina i literatury, albo tylko do kina, albo tylko do literatury- znajdą tu wiele interesujących informacji, których nie przeczytają nigdzie indziej (wyłączają internet) skondensowane i rzetelnie opracowane.

Wszystkie, wymienione cechy zdają się przemawiać tylko na korzyść Słownika adaptacji filmowych i rzeczywiście tak jest. Próżno doszukać w nim wad- kompilacja utworów literackich i ich adaptacji wydaje się dobrze przemyślana. Jedyną wadą może być samo wydanie, które po kilkunastu czy kilkudziesięciu przejrzeniach przez zainteresowanych zniszczeje i straci na wartości estetycznej.

Słownikadaptacji filmowych to obowiązkowa pozycja dla miłośników kinematografii i dla ciekawych świata literatury w całkiem nowej odsłonie. Słownik ten, na pewno doskonale sprawdzi się podczas pisania prezentacji maturalnej z języka polskiego o tematyce adaptacji filmowych danych powieści.

Słownik ten jest jedną z niewielu pozycji na rynku traktującą o tematyce adaptacji filmowych, który zyskał rzeszę czytelników oraz, który pokazując nam zachodzącą relację między literaturą a filmem nie zapomina o tych mniej znanych publikacjach, czy też adaptacjach mniej znanych publikacji. Dzięki temu odkrywa na nowo dawno zapomniane utwory i kusi, by po nie sięgnąć- tak samo po film, jak i po książkę.

[recenzja napisana na Źródła Informacji]

Moja ocena: 4